خانە کتاب كُردی
نگاهی به کتاب «تاریخ گریه؛ پژوهشی در باب شیون و زاری» اثر «صلاح حسن‌پهلوان»
کتاب پژوهشی «تاریخ گریه» اثر نویسنده و مترجم کُرد «صلاح حسن‌پهلوان» و از آثار مهم پژوهشی زبان و ادبیات کُردستان، که به وسیله‌ی «رضا کریم‌مجاور» به زبان فارسی ترجمه و در نوروز سال ۱۴۰۲ به همّت «نشر آگه» در تهران منتشر و با استقبال خوب مخاطبان روبه‌رو شده بود، از سوی این ناشر تجدیدچاپ شد. «تاریخ گریه» در نوع خود اثری بدیع و نوین است و نه‌تنها در ادبیات کُردی و فارسی، بلکه در ادبیات اروپا و آمریکا نیز کمتر کتابی با این گستردگی به چنین مضمون بکری پرداخته است. استقبال مخاطبان زبان و ادبیات فارسی هم نشان از همین مسأله دارد.
کتاب «تاریخ گریه» در فصل‌های سی‌وچهارگانه‌ی خود می‌کوشد تا از منظری فلسفی، روان‌شناختی، اجتماعی و با کندوکاو در تاریخ و اسطوره‌ها و افسانه‌ها و واقعیت‌ها، به بررسی گریه و زاری و شیون و سوگواری انسان‌ها در جوامع و فرهنگ‌های متفاوت و تغییر و تحول آن در طول زمان بپردازد و تصویری کمابیش روشن از زوایای پنهان و آشکار آن به‌دست دهد.
سخن‌گفتن از آن همه سوگ و تراژدی وناهمواری که تاریخ ما را فراگرفته است، می‌تواند در حکم منبعی برای بازنگری و یادآوری زمان‌های گذشته به‌کار گرفته شود… در حکم منبعی برای گفتن از پدیده‌ای که اگر تا حدودی روان‌شناختی و فیزیولوژیکی است، اما دلایل بیرونی و روابط سیاسی و اجتماعی بسیاری نیز در آن نقش دارند.
«تاریخ گریه» اثری ادبی، فلسفی، روان‌شناختی و تاریخی است که نگارش آن سه سال به طول انجامیده است. نویسنده برای غنای اثر خود از منابع مختلفی به زبان‌های انگلیسی، هلندی، عربی، فارسی و کُردی بهره گرفته است. «صلاح حسن‌پهلوان» که در تیرماه سال جاری به ایران سفر کرد، در دیداری که با رضا کریم‌مجاور داشت، در پاسخ به این پرسش مترجمِ «تاریخ گریه» که چگونه به فکر نگارش چنین اثر ارزشمندی افتاده است، گفت: «پس از سپری‌کردن عصری از درد و رنج و تراژدی‌های بی‌شمار روزگار در زمانِ پیش از نگارش «تاریخ گریه»، ما مردم کردستان عراق، خود در نوعی از زخم و تراژدی زندگی می‌کردیم و از دست مشکلات روحی و روانی و اجتماعی و سیاسی در رنج و پریشانی به سر می‌بردیم. این‌ها همه دست به دست هم داد و فکر نگارش کتاب تاریخ گریه را در درون من برانگیخت… گریه‌هایی که هر روز در اثر دورشدن و مرگ عزیزان و به‌زیرخاک‌رفتن خاطرات و ازدست‌دادن خانه و کاشانه و زادگاه شکل می‌گرفت… گریه برای همه‌ی زخم‌هایی که زندگی ما را ویران کرده بود. این فرایندی بود که ماه‌ها و سال‌ها به طول انجامید تا از ذهن و زبان من گذر کرد و جامه‌ی کتاب به خود پوشید.»
صلاح حسن پهلوان
این نویسنده‌ی پنجاه‌وهشت‌ساله که متولد ۱۹۶۴ در شهر کرکوک کردستان عراق است و بیش از بیست سال است که در کشور هلند زندگی می‌کند، علاوه بر این دو اثر مهم تألیفی، حدود سی عنوان کتاب ترجمه و ده‌ها مقاله در کارنامه‌ی ادبی خود دارد. کتاب «تاریخ گریه» نخستین اثری است که از این نویسنده به فارسی ترجمه می‌شود.
نویسنده همچنین درباره‌ی احساس درونی خود نسبت به ترجمه‌ی اثرش به زبان فارسی اظهار داشت: «مایه‌ی بسی خرسندی است که «تاریخ گریه» به زبان فارسی ترجمه شده و زندگی نوین خود را به این زبان زیبا آغاز خواهد کرد و در دسترس مخاطبان فارسی‌زبان قرار خواهد گرفت. من زبان و ادبیات فارسی را دوست دارم و گرچه تسلط کاملی بر ظرافت‌های این زبان ندارم، اما براساس علاقه‌ای که به آن دارم سال‌هاست که کتابهای فارسی را مطالعه می‌کنم و در نوشته‌های مختلف خودم هم کمابیش از منابع فارسی‌زبان سود می‌برم.»
رضا کریم‌مجاور
رضا کریم‌مجاور مترجم توانمند و نام‌آشنای ادبیات کُرد است که نزدیک به چهل اثر ترجمه و هفت اثر تألیفی در کارنامه‌ی ادبی خود دارد. همچنین رمان «آخرین روزهای زندگی هلاله» نوشته‌ی عطا نهایی با ترجمه‌ی رضا کریم‌مجاور در سال ۱۳۹۹ موفق به دریافت جایزه‌ی مهرگان ادب در بخش زبان مادری شد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
«در جوامع دموکراتیک، سران سیاسی و دولت‌مردان، احساس و عاطفه‌ی چندانی در درون خود برنداشته‌اند. در جوامع اروپایی، انسانیت تا آنجا وجود دارد که پای قوانین و منافع اقتصادی در میان باشد. کمک به نیازمندان، جزو سیاست کشورهای دموکراتیک اروپاست، اما این کمک نه بر پایه‌ی مهر و محبت و دلسوزی، که بر اساس منافع اقتصادی استوار است. در دموکراسی اروپا، ترحم و دلسوزی و هم‌دردی در آخرین مرحله مطرح می‌شود. ممکن است این ترحم و دلسوزی در سطح جامعه و سازمان‌های آیینی وجود داشته باشد، اما در سطح دولت و سیاست وجود ندارد. اگر هم در سطح ناچیزی وجود داشته باشد، بی‌شک در پشت آن، پیام سیاسی و مسؤولیت سیاسی مهمی، خود را مخفی کرده است.
در اکثریت قریب‌به‌اتفاق نظام‌های دموکراتیک نیز، احساس و عاطفه و هم‌دردی، نوعی فریب‌کاری است… نوعی اهمیت‌دادن به مسائل مهم خود آن نظام‌هاست. سران دموکراتیک هم گریه می‌کنند، هم‌چنان‌که «بیل کلینتون» و «جورج بوش» و «آنگلا مرکل» و «تونی بلر» برای رویدادهای ساده گریه کردند؛ اما آیا آن‌ها برای رخدادهای مهم زندگی ملت‌ها و برای مشکلات بزرگ بشریت اشک می‌ریزند؟ برای ویرانی محیط زیست و نابودی اقتصاد جهان و یتیم‌کردن هزاران کودک و بی‌خانمان‌کردن هزاران خانواده گریه می‌کنند؟ شاید هم گریه کنند، ولی چقدر می‌توان حقیقت این گریه‌ها را باور کرد؟!»
گزارشگر: بهنام دوروئی
هر نوع بازنشر این متن با ذکر منبع «سایت خانه کتاب کردی” مجاز است.
