به بهانه انتشار ترجمه کردی غزل غزل های سلیمان

به بهانه انتشار ترجمه کردی غزل غزل های سلیمان

یحیی حسین آبادی (شاعر، منتقد و پژوهشگر حوزه اسطوره و فلسفه)

حالا دیگر به ضرص قاطع می توان گفت زبان کردی به آن مایه از تشخص و بلوغ ادبی دست یافته و از چنان ظرفیت و توان آفرینش و زایایی برخوردار شده است که مضاف بر تولید آثار ادبی اعم از

شعر و داستان و رمان ودیگر ژانر های ادبی و سایر گونه های نوشتار، به ترجمه و برگرداندن آثار شاخص ادبیات جهان نیز دست زند وبه غنای ادبی خود بیافزاید.

این امر مهم میسر نمی شد مگر باهمت و پشتکار تنی چند از شاعران، نویسندگان و فعالانه عرصه زبان و ادبیات کردی که بعضا بودوباش خود را بی مزدومنت بر سر این راه نهاده اند.

بی گمان یکی از این چهره های شاخص در ادبیات نوین کردی جنوب(کلهری)، شاعر نام آشنا، علی الفتی است که سهم عمده ای از رشد و ارتقای شعر نو و مدرن کردی مدیون حضور وتلاش خستگی ناپذیر او است. مجموعه های متعدد شعر او در قالب های شعر هجایی و سپید برای علاقه مندان ادبیات کردی شناخته شده وگواه این مدعا می تواند باشد.

الفتی که دانش آموخته دکترای فلسفه هنر است و الفتی نیز با متون مقدس دارد، به تازگی دست به تجربه ای متفاوت زده و آن ترجمه “غزل غزل های سلیمان” به کردی جنوب است.

غزل غزل های سلیمان را می توان از نمونه های تمام عیار ادبیات شبانی(Pastoral)به شمار آورد.غالبا زمانی که از شعر شبانی سخن به میان می آید، خاستگاه آن را یونان و پیشینه اش را سال های۷۰۰ پیش از میلاد و همزمان با ظهور هومر و هسیودس می دانند. اما این امر تنها در آن صورت می تواند درست باشد که یکی از کهن ترین گنجینه های اسطوره و روایت و به اعتباری ادبیات جهان را یک سره نادیده بگیریم: کتاب مقدس؛ و به ویژه عهد عتیق.

عهد عتیق که سرآغاز کتابت آن را چندین سده قبل از هزاره نخست پیش از میلاد دانسته اند، در واقع میتولوژی بنی اسرائیل و بازنمای فرهنگ و تجربه قدسی وتکاپوی بقای این قوم کهن بر بستر شیوه زیست شبانی است.گذشته از اسطوره و حماسه وتاریخ، شعر و تغزل نیز از مضامین درخور توجه دراین کتاب عظیم است و از این میان غزل غزل های سلیمان شعر عاشقانه نابی است با ساختاری نمایش گونه و بر محور دیالوگ میان محبوب و محبوبه.
از غزل غزل ها چند ترجمه به زبان فارسی در دست است که از میان آنها برگردان احمدشاملو شناخته شده تراست وترجمه شاعرانه و دلپذیری است اما می توانست به مراتب بهتر از آنچه هست باشد.

اما بازگردیم برسر ترجمه غزل غزل ها به زبان کردی جنوب. در این باب به چند نکته می توان اشاره کرد:

نخست آن که اساسا متون مقدس به سبب نوع زبان خطابی و اقناعی ، ناگزیر از اختیار گونه ای ریتوریک دوگانه اند. از این رو ترجمه آن ها کار چندان سهلی نیست و هر کسی از عهده آن بر نمی آید.چنان که نخستین ترجمه عهد عتیق به زبان یونانی (ترجمه سپتینی یا هفتادی) ازسوی هفتاد تن از دانشمندان علوم دینی به انجام رسید. بنابراین برای برگرداندن غزل غزل ها به زبان های دیگر، گذشته از اشراف بر زبان های مبدا و مقصد، حساسیت شاعرانه ، غنای عواطف وظرافت طبع ضروری می نماید.

دکتر علی الفتی

علی الفتی علاوه بر برخورداری از تخصص ودانش کافی برای چنین کاری، شاعری توانا است و به ظرایف و دقایق زبان کردی هم به خوبی آشنا.مبدا ترجمه او نسخه انگلیسی کتاب مقدس، موسوم به نسخه کینگ جیمز، است که از نسخه های معتبر ومرجع کتاب مقدس به شمار می آید.ازسوی دیگر، تناسب اقلیمی و شباهت های زیستگاه و جغرافیای طبیعی زاگرس نشینان باشیوه زیست شبانی، امتیاز دیگری می تواند باشد که زبان کردی را برای انتقال مفاهیم و فضا های شعر پاستورال توانا تر از بسیاری زبان های دیگر می نمایاند.

ترجمه الفتی در عین رعایت امانت و وفاداری به متن اصلی،بسیار خلاقانه وادبی است و می توان سویه باز سرایانه آن را از وفاداری محض پررنگ تر دید.او با استفاده از تمهیداتی چون وزن کناری و موسیقی کلام و… نتیجه کار را گاه از متن مبدا هم زیباتر و حتا شاعرانه تر از برخی ترجمه های موجود از آب در آورده است.

از این رو ترجمه علی الفتی از این اثر، ترجمه ای موفق و درخور از کار درآمده و به جرات می توان آن را، به لحاظی، یک سرو گردن بالاتر از ترجمه های دیگر نشاند.

ترجمه کردی غزل غزل های سلیمان از سوی انتشارات دیباچه کرمانشاه روانه بازار کتاب شده است.