خانە کتاب كُردی
رمان «انار و فرشته مرگ» اثر عطا محمد راهی بازار نشر شد.
شناسنامه کتاب: «انار و فرشته مرگ»، عطا محمد، ترجمه‌ی رضا کریم مجاور، نشر نگاه، تهران ۱۳۹۹.
«انار و فرشته‌ی مرگ» جدیدترین اثر عطا محمد نویسنده‌ی نوگرا و نواندیش ادبیات کُرد است که متن اصلی آن در سال ۲۰۱۸ از سوی انتشارات اندیشه در شهر سلیمانیه به چاپ رسیده است. اخیراً ترجمه‌ی فارسی این رمان به قلم رضا کریم‌مجاور و به همت انتشارات نگاه در تهران منتشر شده است. عطا محمد داستان‌نویسی را از اوان جوانی آغاز کرده و اولین داستان کوتاهش را در سال ۱۹۹۴ به چاپ رسانده است. سبک غالب داستان‌های عطا محمد رئالیسم جادویی است و او در داستان‌هایش به بهترین شکل ممکن از رئالیسم جادویی مشرق‌زمین بهره برده است؛ هرچند در کارهای اخیر او رئالیسم جادویی کمتر نمود می‌یابد.
عطا محمد در نخستین سال برگزاری جشنوارۀ معروف گلاویژ (یعنی سال ۱۹۹۶) موفق به کسب جایزۀ نخست بخش داستان شد. در سال ۲۰۱۵ نیز رمان خواجه‌نصرالدینِ او جایزۀ شهید «سردشت عثمان» را برایش به ارمغان آورد. همچنین در سال ۲۰۱۶ جایزۀ کانون روشنگری اندیشه به عطا محمد تعلق گرفت.
آزاد برزنجی منتقد و مترجم کُرد دربارۀ عطا محمد می‌نویسد: «ما داستان‌نویسان زیادی نداریم… یکی از داستان‌نویسانی که باید به او افتخار کنیم و داستان‌ها و رمان‌هایش را به زبان‌های زندۀ دنیا ترجمه کنیم، عطا محمد است.»
حوادث و شخصیت‌های داستان‌های عطا محمد تنها محدود به سرزمین کردستان نیست، بلکه او از محیط زندگی دوران پناهندگی خودش نیز بهره گرفته و بخشی از روایت‌ها را در دل کشورهای اروپایی و به کمک شخصیت‌های اروپایی پیش می‌برد.
عطا محمد در نوشته‌هایش علاوه بر مطرح‌کردن مسائل فلسفی، از رویدادهای روزگار معاصر نیز سخن به میان می‌آورد. او در رمان انار و فرشتۀ مرگ در عین حفظ خط داستانی، با نگاهی فلسفی به بررسی مسائل و مشکلات روز جامعۀ معاصر بشری همچون استرس و دلهره، افسردگی، آشفتگی، پُرخوری، دنیای مجازی و سرعت و شتاب زندگی و… پرداخته است. او که خود مجبور به ترک وطن شده و سال‌هاست به عنوان پناهنده در اروپا زندگی می‌کند، رؤیاها و آرزوهای مهاجران و پناهندگان و نیز رنج‌ها و مشکلات آنان را به بهترین شکل ممکن تعبیر می‌کند.
عطا محمد در هریک از سه رمان اخیر خود (که گاه از آنها با عنوان «سه‌گانۀ پرسش‌ها» یاد می‌کند؛ و البته درهمان‌حال رمان‌هایی مستقل از هم‌اند) به دنبال طرح یک پرسش است: در رمان سایه و مرگ تصویرها او به‌دنبال پاسخ این پرسش است که آیا آنچه زندگی می‌کند، من یا تصویر من است؟ در رمان راهنمای نویسندگان مقتول، در پی پاسخی پیرامون این پرسش است که آیا آنچه زندگی می‌کند، من یا نام من است؟ در رمان انار و فرشتۀ مرگ، در پی پاسخ این پرسش است که آیا آنچه زندگی می‌کند، من یا داستان من است؟
انار و فرشته‌ی مرگ گرچه در بستر رویدادهای تاریخی کردستان عراق اتفاق می‌افتد، اما داستان‌های فرعی زیادی به آن راه می‌یابد. انار که از شخصیت‌های مهم این رمان است، مشغول تدوین فهرست افرادی است که از سوی عوامل رژیم بعث و حکومت‌های محلی ترور و نیست و نابود شده‌اند. در این میان «فرشته‌ی مرگ» هم سرگرم از میان‌بردن شخصیت‌های داستانی توی کتاب‌هاست؛ زیرا معتقد است که شخصیت‌های داستانی، نظم و نظام دنیا را به‌هم ریخته‌اند. سربست نیز که شخصیت اصلی رمان است و حتا معلوم نیست زنده یا مُرده است، به دنبال شخصیت‌های دیگری سرگردان است که زنده‌بودن آنها هم در هاله‌ای از ابهام است.
عطا محمد در حال حاضر مشغول نوشتن یک سه‌گانۀ جدید است که سبک خاصی دارد و در نوع خود، کاری بدیع است.
در بخشی از این رمان از زبان فرشته‌ی مرگ می‌خوانیم:
«کار من اینه که به هر گوشه و کناری از این دنیای درندشت سرک بکشم و شخصیت‌های توی کتابهای داستانی رو از بین ببرم تا خودشون و قصه‌هاشون فراموش بشن. البته قطعاً می‌دونی که این، کار آسونی نیست… نمی‌دونی برای از میان‌بردن شعرهای “نالی” چی کشیدم! بااین‌حال نتونستم حبیبه (معشوقة نالی) رو از یاد این مردم ببرم. اودیپ و شرلوک هولمز و شهرزاد هنوز هم زنده‌ن. انگار کتاب‌ها رودی هستن که یکریز از درون رؤیا جاری می‌شن و موج می‌زنن و من نمی‌تونم جلوشونو بگیرم.»
هر نوع بازنشر این متن با ذکر منبع «سایت خانه کتاب کردی” مجاز است.
