پەیوەندیی نێوان سینەما و شیعر

سامان عوسمان

پەیوەندیی نێوان سینەما و شیعر لەسینەمادا پەیوەندییەکی ئاڵۆز و فرەلایەنە. هەردوو سینەما و شیعر فۆرمێکی هونەرین کە هێزی وروژاندنی هەست و گێڕانەوەی چیرۆک و دەربڕینی بیرۆکەکانیان هەیە بە شێوەیەکی ناوازە و داهێنەرانە. لە سینەمادا شیعر لە توخمە جیاوازەکانی وەک دیمەن، دیالۆگ، «پەیم = خێرایی» کردن و مەزاج و کەشوهەوای گشتی فیلمێکدا دەبینرێت.
توخمە شیعرییەکان لە سینەمادا لە شێوازی بەکارهێنانی وێنە و هێما و مێتافۆر و زمانی گۆرانی سینەماکاران بۆ گەیاندنی مانا و هەست و سۆز دەبینرێن. هەروەک چۆن لە شیعردا، زۆرجار سینەماکاران زمانی بینراو و بیستراو بەکاردەهێنن بۆ دروستکردنی مەزاج و کەشوهەوا و گەڕان بەدوای بابەتەکاندا و گەیاندنی هەستە ئاڵۆزەکان.
هەندێک لە سینەماکاران بە ئەنقەست ئیلهام لە شیعرەوە وەردەگرن بۆ دروستکردنی فیلمێک کە کوالیتییەکی ئاهەنگ سازیی هەبێت. لەوانەیە تەکنیکە شیعرییەکانی وەک دووبارەکردنەوە، ڕیتم و مێتافۆر بەکاربهێنن بۆ بەرزکردنەوەی چیرۆکگێڕانەوە و دروستکردنی کاریگەرییەکی سۆزداری قووڵتر لەسەر بینەر.
بە گشتی پەیوەندی نێوان سینەما و شیعر پەیوەندییەکی کاریگەری و ئیلهامبەخشە بۆ یەکتری . شاعیران و سینەماکاران بە هەمان شێوە لە کارەکانی یەکترەوە سوود وەردەگرن بۆ دروستکردنی هونەرێک کە هەم لە رووی بینراو و هەم لە رووی زارەکییەوە سەرنجڕاکێش بێت، بینەر لە چەندین ئاستدا سەرقاڵ بکات.
سەبارەت بە پەیوەندی نێوان سینەما و شیعر، گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە هەردوو فۆڕمی هونەر ئامانجێکی هاوبەشیان هەیە کە بریتییە لە وروژاندنی هەستەکان و دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ بینەر لە ئاستێکی قووڵ و ماناداردا. لە سینەمادا شیعر نەک تەنها لە دیالۆگ و دیمەنەکانی فیلمێکدا بەڵکو لە پێکهاتە و پەیم و گەڕانی بابەتیی فیلمەکەدا دەدۆزرێتەوە.
زۆرجار شاعیران و سینەماکاران تەکنیکی هاوشێوە بەکاردەهێنن بۆ ئەوەی هەستکردن بە ریتم و کاریگەری و جوانیی لە کارەکانیاندا دروست بکەن. وەک چۆن شاعیر بە وردی وشەکان هەڵدەبژێرێت و بە شێوەیەک رێکیان دەخات کە مانا و کاریگەری دروست بکات، سینەماکاریش بە وردی تەکنیکەکانی بینراو و دەنگ و مۆنتاژ هەڵدەبژێرێت بۆ ئەوەی گێڕانەوەیەکی یەکگرتوو و ناچارکەر دروست بکات.
سەرەڕای ئەوەش، شیعر و سینەما توانای تێپەڕاندنی بەربەستەکانی زمان و گەیاندنی راستی و هەستە گشتگیرەکانیان هەیە. لە رێگەی بەکارهێنانی زمان و وێنەسازی رەمزییەوە، هەردوو فۆڕمی هونەر دەتوانن بە شێوەیەک قسە لەگەڵ ئەزموونی مرۆڤ بکەن کە هەم کەسایەتیی خودیی و هەم گشتگیر بێت.
بە گشتی پەیوەندی نێوان سینەما و شیعر پەیوەندییەکی دەوڵەمەند و دینامیکییە، هەر فۆرمێکی هونەریی کاریگەر و ئیلهامبەخشە بۆ ئەوی دیکە. سینەماکاران بە گەڕان بەدوای لایەنە شیعرییەکانی سینەمادا دەتوانن کارێک دروست بکەن کە نەک تەنها لە رووی بینراوەوە سەرسوڕهێنەر بێت بەڵکو لە رووی سۆزداریشەوە دەنگدانەوەی هەبێت، بینەر بە شێوەیەکی قووڵ و مانادار بوروژێنێت.