خانە کتاب كُردی
انتشار سه کتاب، از شاعر کُرد خراسانی؛ سپاهی لایین، به فتح قله‌های بلند می‌اندیشد
علیرضا سپاهی لایین
به گزارش پایگاه خبری خانه کتاب کُردی، انتشار همزمان سه مجموعه از شعرهای کُردی علیرضا سپاهی لایین (شاعر شناخته‌شده‌ی خراسانی) موجی از امیدواری و خودباوری درمیان کردهای خراسان پدید آورده‌است.
در این روزها که اخبار کرونا، کام همه را تلخ کرده، یک اتفاق خوش، امید و اشتیاق و شادی را به خانه‌ی کُردهای خراسان آورده و آنها را در سرآغاز راهی نو برای سرزندگی و بالندگی ذوقی و قلمی، قرار داده‌است.
بنا به همین گزارش، چاپ همزمان سه کتاب شعر کردی علیرضا سپاهی لایین در خراسان، برای کردهای دورافتاده از دیگر خواهران و برادران خود، موجی از شور و نشاط فرهنگی به همراه آورده است.
علیرضا سپاهی لایین، در ارتباط با این خبر، به خبرنگار پایگاه خبری خانه کتاب کردی، گفت: «بسیار خوشحالم که بعد از چاپ بیش از ۱۰جلد کتاب شعر فارسی، بالاخره دارم شعرهای زبان مادری‌ام را هم در دسترس علاقمندان و همزبانانم می‌گذارم. چاپ این سه مجموعه شعر کوتاه، از جمله نخستین گامهایی است که برای فتح قله‌های بلند و باشکوه شعر امروز برمی‌دارم و امیدوارم با انتشار دیگر اشعار کُردی‌ام، به سهم خودم به وزن و اعتبار شعر کُردی جهان، بیفزایم و دل همزبانان و همنژادان عزیزم را قدری شاد کنم.»
سپاهی لایین، ضمن اعلام اینکه در این سه کتاب علاقمندان با ظرفیت‌ها و زیبایی خاصی از گویش کُردی خراسان روبرو خواهند شد، افزود: «زبان کردی، زبان عشق و احساس و حماسه است، در عین حال دراین کتاب، کوشیده‌ام مسایل انتقادی و اجتماعی و حتی فلسفی را نیز، در قالبهای کوتاه و کلماتی موجز و شورانگیز، به مخاطبان مشکل‌پسند و ریزبین و نوجو، عرضه کنم و نشان بدهم که زبان کردی، زبانی گویا و تواناست و از پس بازنمایی شاعرانه‌ی هر مضمون مربوط انسان معاصر برمی‌آید.»
استاد کلیم‌الله توحدی و علیرضا سپاهی لایین
استاد کلیم‌الله توحدی (نویسنده و پژوهشگر بزرگ کُردهای خراسان) نیز در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری خانه کتاب کردی، با تاکید بر اهمیت چنین رخدادی تاکید کرد: « سپاهی لایین، از جمله دلسوزان جدی و خستگی‌ناپذیر زبان و فرهنگ کُردی در خراسان است که ما همه امید فراوانی به او داریم. او امروزه نه تنها در عرصه‌ی شعر کردی، که در میان شاعران فارسی‌سرای ایران نامی شناخته شده و مهم به شمار می‌رود. چاپ کتابهای کُردی علیرضا سپاهی لایین، ماحصل سالها تلاش و تقلای خالصانه‌ی یکی از فرزندان کُرد خراسان برای اثبات شایستگی‌های زبانی و فرهنگی مردمش و به‌نوعی گزارش عاشقانه‌ی او از شرایط انسان و اندیشه و احساس و عواطف و تاریخ کُردهای ساکن این سرزمین است.»
گلی شادکام
گلی شادکام، بانوی فعال فرهنگی و پژوهشگر نام‌آشنای کُرد خراسانی نیز، در جواب این سوال که «دلیل اهمیت شعر سپاهی لایین چیست؟»، گفت: « شعر سپاهی لایین، باتوجه به روانی اوزان و شیرینی بیان و اشراف شاعر بر مفاهیم و مضامین و خلوص واژگان کردی، برای همه‌ی شعر دوستان و بخصوص کُردزبانان بافرهنگ و هنرمندان عزیز که همیشه از فقدان چنین اشعاری رنج برده‌اند، منبع و مرجع خوبی برای مطالعه و استفاده فراهم کرده است و باتوجه به کیفیت چاپ و آراستگی و ویراستگی و استاندارد نوشتاری آثار، می‌توان گفت که اتفاقی منحصر بفرد و تعیین‌کننده در شعر کُردی خراسان رخ داده است.»
شیرکوه پهلوانی
شیرکوه پهلوانی (فعال فرهنگی ادبی کُرد خراسان) نیز، در خصوص ارزش نشر این کتابها در این مقطع تاریخ، به خبرنگار ما گفت: «سپاهی لایین در ۳۰ سال گذشته، برای پاسداری از زبان مادری‌اش رنج و سختی بسیار کشیده است و۳۰ سال به زبان کُردی شعر نوشته که متاسفانه امکان نشرش به دلایل گوناگون فراهم نبوده و حالا به لطف مردم و نگاه فرهنگی مسئولین و حمایت و تقاضای اهل قلم کُرد، فرصت انتشار بخشی از شعرهایش را در قالب سه کتاب زیبا و خواندنی، پیدا کرده است و این برای ایشان و برای ما همه اهمیتی ویژه دارد.»
خبر پایگاه خبری خانه کتاب کردی، همچنین می‌افزاید: سه کتاب؛ سه‌دلوپ (مجموعه ۱۰۰۰ سه‌خشتی)، مینا مال (بیش از ۳۰۰ دوبیتی) و دوچار( بیش از ۳۰۰ چاروک)، با محتوای شاعرانه و خیال انگیز و کردانه، و با بهره‌گیری از طرح جلدهای زیبای ملهم از نقوش فرش و سفره‌ی کردی خراسان، بی هیچ اغراقی، سه‌گانه‌ا‌ی دلنشین و ماندگار از شعر و ذوق کردی به‌شمار می‌رود که می‌تواند برای هر شعر دوست کُردی، لحظاتی سرشار از اندیشه و احساس و عشق به هویت فراهم آورد.
این گزارش خبری، لازم به یادآوری می‌داند که سه مجموعه شعر سه‌دلوپ، مینا مال و دوچار، هرکدام در تیراژ ۱۰۰۰ نسخه، به همت و حمایت انتشارات مادیار سنندج با مدیریت جناب سردار موکریانی، روانه‌ی بازار نشر شده‌است. این کتابها هم‌اکنون در کتاب‌فروشی‌های خراسان، تهران و غرب کشور، در دسترس ادب‌دوستان کُرد قرار دارد.
در معرفی قالب‌ها و ویژگی اشعار سه کتاب اخیر علیرضا سپاهی لایین، باید ذکر شود که:
سه‌دلوپ مشتمل بر ۱۰۰۰ سه‌خشتی است و سه‌خشتی، نوعی قالب شعر هجایی-عروضی (هشت هجایی/ نزدیک به: مستفعلن، مستفعلن) خاص کردهاست با قدمتی بیش از ۱۰۰۰ ساله که از سه مصرع موزون و مقفی و پیرامون مضمونی واحد، شکل گرفته است. این نوع شعر، در سالهای اخیر به جامعه‌ی ادبی فارسی نیز معرفی شده و با عنوان سه‌گانی، در میان شعرای ایران طرفداران جدی یافته است.
«مینامال»، مجموعه‌ی بیش از ۳۰۰ دومالک است و دومالک، همان قالبی است که در زبان فارسی به آن دوبیتی می‌گویند با همان وزن عروضی «مفاعیلُن، مفاعیلُن، مفاعیل». این نوع شعر، در چهار مصرع و پیرامون عشق و اندوه و عواطف سروده می‌شود.
«دوچار»، مجموعه‌ای از چاروک‌های خاص کُردی است و این قالب تاکنون به شکل فراگیر معرفی نشده است. چاروک، مشتمل بر چهار مصرع است با اوزان عروضی مختلف که عموما ۵ تا ۷ هجایی اند و نهایتا بیش از ۱۰ یا ۱۱ هجا ندارند. دوچار، اولین مجموعه رسمی ازاین قالب شعری است که منتشر می‌شود و می‌توان گفت، باتوجه ظرفیت خاص این نوع شعر و توان شاعر در خلق مضامین، می‌تواند توجه علاقمندان شعر و زبان کردی را به خود جلب کند.
در پایان، چند نمونه از شعرهای این سه مجموعه را با هم بخوانیم:
از کتاب سه‌دلوپ:
مەزار
یەک ب یەک چوونه سەر دارێ
کەس لاشێ وان، نەدین جارێ
بگریم ل سەر کێ مەزارێ؟
مزار
یکی‌یکی روی دار رفتند
جنازه‌هاشان هم به زیر نیامد
من بر روی کدام مزار گریه کنم؟
**
رازی
ب ئشقا هووریێن بهشتێ
مالا خە‌لکێ دانه پشتێ
کەر ژی کو رازینە گشتێ!
راضی
به عشق حوریان بهشتی
خانه مردم را بار پشتشان کردند
خرهای باربر هم که همیشه راضی‌اند همه!
از کتاب مینامال:
ئەم و خوەدێ
م گۆت: باڤۆ چما ئەم کورد ها نه؛
ل هەر دەر سا مه را دەرد و بەلا نه؟
ب چاڤەک تژی هێستر گۆت: ئەرێ، کورد
خوەدێ سا بێکەسێن مینا خوە دا نه!
ما و خدا
گفتم: پدر چرا ما کردها این چنین هستیم؛
همه‌جا با مصیبت و رنج روبرو می‌شویم؟
با چشمی اشکبار گفت: بله
خدا ما را برای آدمهای تنهایی مثل خودش، آفرید!
**
تو هاتی
م گۆت: مالا دهات دیسا بهارەک
ددان دیسا گولان نیشان ژ یارەک
ژ ته، سا من خەبەر تانی سیارەک…
تو هاتی و ته گشتی دان، ب جارەک!
آمدی
گفتم: ایکاش دوباره بهاری می‌آمد
گل‌ها، دوباره نشان از یار می‌دادند
سواری می‌آمد و از تو خبری می‌آورد…
تو آمدی و همه‌ی آرزوهایم یکجا برآورده شد!
از کتاب دوچار:
گاشە
ژ سەر سێدارێ
ئەم نایێن خوارێ
گاشە دنیا، مە
ببینە جارێ!
شاید
از بلندای دار
پایین نمی‌آییم
شاید که دنیا
یکبار تماشایمان کند!
**
کورد
تیپێن ئەلفبایێ
رژیانه بەر بایێ
پەیڤێن کتابا کورد
رەشیان ل دنیایێ!
کتاب کرد
حروف الفبا
پیش پای باد ریختند
کلمات کتاب کُرد
در دنیا پراکنده شدند!
دانلود کامل معرفی کتاب
هر نوع بازنشر این متن با ذکر منبع «سایت خانه کتاب کردی” مجاز است.
