ماڵی کتێبی کوردی
ناسنامە: “ده‌ورانی بێ خه‌به‌ری”؛ ڕه‌شید که‌یخه‌سره‌وی؛ لە فارسیه وە: حه‌یبه‌ڵا ئاریانژاد؛ چاپەمەنی “ئەعلایی” مەریوان؛ ساڵی چاپ: ۱۳۹٤.
حه‌یبه‌ڵا ئاریانژاد(وەرگێڕ)
?به‌رگی یه‌که‌م و دووهه‌می کتێبی “ده‌ورانی بێ خه‌به‌ری” له زنجیره ڕاپۆرته‌کانی نووسه‌ری تێکۆشه‌ر و ماندوونه‌ناس کاک ڕه‌شید که‌یخه‌سره‌وی لە سەر دەستی حەیبەڵا ئاریانژاد وه‌رگێڕدرایه سه‌ر زمانی کوردی، لە درێژەی ئەم بابەتەدا پێشەکی وەرگێر سەبارەت ناساندنی بەرهەمەکە پێشکەش دەکرێت.
?نووسه‌ری کتێبی “دەورانی بێ خەبەری” به‌وپه‌ڕی ڕاستگۆیی و ئه‌مانه‌تپارێزیه‌وه خوێنه‌رانی کتێبه‌که‌ی په‌لکێش ده‌کات تا وه‌کوو بیانباته بنچ و بناوان و قووڵایی کاره‌سات و تراژیدیای تاڵانکردنی ئاسه‌واره کۆن و که‌وناره‌کانی ئێران به گشتی و کوردستان به تایبه‌تی که به مه‌ودای ده‌یان ساڵ ئەنجام دراون و به‌داخه‌وه ئێستاشی پێوه بێت ئه‌و پرۆسه نه‌گریس و ماڵوێرانکه‌ره هێشتا به‌رده‌وامه.
?”ده‌ورانی بێ خه‌به‌ری” به‌ری ڕه‌نج و تێکۆشانی ماندوونه‌ناسانه‌ی سی ساڵی نووسه‌ری دڵسۆز و ئه‌مانه‌تپارێز خوالێخۆشبو کاک “ڕه‌شید که‌یخه‌سره‌وی”ه سه‌باره‌ت به تاڵان و کاولکردنی ئاسه‌واره که‌وناره‌کانی ئێران به گشتی و زێویه و قه‌پڵانتو(قافڵانکێو) ی سه‌قز به تایبه‌تی له سه‌رده‌ستی تاڵانچی و دوژمنانی کۆن و تازه‌ی فه‌رهه‌نگ و که‌له‌پوور و شارستانییه‌ت و مێژووی کۆن و که‌ناری پڕ له شه‌رف وشانازی و شکۆی نه‌ته‌وایه‌تیمان.
?نووسه‌ری کۆچکردو به زمانی پاراو و هه‌ست و خه‌یاڵی پڕ له له سۆز و خۆشه‌ویستیه‌وه ڕاستی روداو و کاره‌ساته دڵته‌زێنه‌که بۆ ئێمه‌و جیل و نه‌وه‌کانی پاشه‌ڕۆژ ئه‌گێڕێته‌وه و به ناخی کاره‌ساته‌که‌دا شۆڕمان ئه‌کاته‌وه تا وه‌کو و له گه‌ل خۆی هه‌ست به ئێش و ئازاره‌کانی ئه‌و تاڵان و کاولکاریه نامرۆڤانه‌یه بکه‌ین که به‌رانبه‌ر به فه‌رهه‌نگ و شارستانییه‌ت و مێژووی پڕ له سه‌روه‌ری و شانازی نه‌ته‌وه بن ده‌ست و غه‌در لێکراوه‌که‌مان ئه‌نجامدراوه، به دڵنیاییه‌وه قوڵایی کاره‌ساته‌که ئه‌وه‌نده تاڵ و هه‌ست پڕووکێنه که مه‌ودایه‌ک بۆ ئۆقره‌یی و ئاسووده‌یی شوعوور و خه‌یاڵی نه‌ته‌وایه‌تیمان ناهێڵێته‌وه.
?نووسه‌ر پشت ئه‌ستووره به به‌ڵگه‌نامه و دیکۆمێنته دانسقه و سه‌لمێندراوه‌کان و ڕاشکاوانه و به بێ هیچ ترس و دڵه‌ڕاوکه‌یێک پێمان ئه‌ڵێت که : کۆشکی هێگمه‌تانه و مه‌کۆی ده‌سه‌ڵات و دادوه‌ری دیاکۆ و پایته‌ختی ڕاسته‌قینه‌ی ڕه‌چه‌ڵه‌کی ماد له زێویه بووه، پاڵه‌وان رۆسته‌م پاڵه‌وانێکی ئه‌فسانه‌یی نه‌بوه به‌ڵکو هه‌بوونی ئه‌و پاڵه‌وانه له جیهانی واقێعدا و به هه‌مان شێواز که فێرده‌وسی له شانامه‌که‌یدا باسی ئه‌کات سه‌لمێندراوه، ماده‌کان دا‌هێنه‌ری جاده‌ی ژێر زه‌وی، کارگه‌ی کوتاڵ چنیین (پارچه بافی) و پیشه‌ی زێڕنگه‌ری، تۆڕی بۆری کێشی ئاو و حه‌مام و خه‌زێنه و ده‌یان پیشه و داهێنانی ترن.
?به دڵنیاییه‌وه یه‌که‌م کۆشکی دادپه‌روه‌ری له‌سه‌ر ئاستی جیهانی که‌ونار به‌ده‌ستی ماده‌کان بونیاد نراوه و به پێچه‌وانه‌ی ئه‌هرامی سه‌لاسه‌ی فیرعه‌ونه‌کانی میسر که له‌سه‌ر بنه‌مای کۆیله‌گه‌ری و به خوێن و ئێسقانی ده‌یان هه‌زار کۆیله و ڕه‌شوڕووتی لێقه‌وماو و برسی بونیاد نرا ،کۆشکی دادپه‌روه‌ری هێگمه‌تانه‌ی ماد به حه‌ز و ویستی دڵخوازانه‌ی ڕه‌چه‌ڵه‌کی ماد به سه‌رپه‌رشتی دادوه‌ر دیاکۆ بونیاد نرا تاوه‌کو ده‌ستی تاوانچی و تاڵانکه‌ران ببڕێت و له‌و دادگایه‌دا تێکڕای دانیشتوانی کۆمه‌ڵگه مافی به‌رانبه‌ریان هه‌بوه و که‌س له که‌سیتر هه‌ڵنه‌بوێردراوه ، بێگومان یاساکانی دادوه‌ر دیاکۆ ئێستاشی پێوه بێت یه‌ک له پێشکه‌وتوترین یاساکانی کۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤایه‌تیه.
?خوێنه‌ری ئازیز، دیاره پێنووسی نوقسان وئه‌ندێشه‌ی به‌رته‌سکی من ناتوانێت وه‌ک پێویست باسی ئه‌و تاڵان و کاولکاریه‌ت بۆ بگێڕێته‌وه ،هه‌ر بۆیه داواکارم ئه‌مانه و هه‌زاران ئێش و ئازاری تاقه‌ت پڕووکێنیتر به خوێنده‌وه‌ی کتێبه‌کانی نووسه‌ری ڕه‌حمه‌تی و کۆچکردو “کاک ڕه‌شید که‌یخه‌سره‌وی” هه‌ست پێبکه .
! ئەم بابەتە تایبەتە بە ماڵی کتێبی کوردی و بڵاوکردنەوەی بە ئاماژەدان بە سەرچاوە ڕێگە پێدراوە.
