ماڵی کتێبی کوردی
کتێبی «ئەدەبی بەراورد» بڵاوکرایەوە
ناسنامەی کتێب: «ئەدەبی بەراورد»، پ.د. هێمداد حوسێن، سەنگەر نازم، د. ڕێزان ساڵح
زانستی ئەدەبی بەراورد لە رووی مێژووییەوە هەم كۆن و هەم تازەیشە. كۆنە وەكوو ئەوەی لە مێژووی ئەدەبدا لەژێر ناوی ترەوە قسەی لەبارەوە كراوە. بەناوی كاریگەریی و دزیی ئەدەبی و چەندین ناونیشانی دیكەوە. تازەیشە وەكوو سەرچاوە مێژووییەكان ئاماژەی پێدەكەن بە شێوەیەكی زانستی و ئەكادیمی لە سەدەی نۆزدەهەمدا و بە تایبەتی فرەنسییەكان پیشەنگ بوون. بەراوردی ئەدەبی وەكوو لقێكی ئەدەبیاتناسی رۆڵێكی كارای لە دەوڵەمەندكردنی ئەدەبی نەتەوەییدا هەیەو لە هەمان كاتدا دەبێتە پردێك بۆ بڕینی سنوورەكان و دەرچوون لە چوارچێوەی لۆكاڵییەوە بۆ بە جیهانیبوون و گڵۆبالیزم و چەسپاندنی بنەما هیومانیستییەكان و قبوڵكردنی فرەكلتووری لە دنیای تازەدا.
پ.د. هێمداد حوسێن
كتێبخانەی كوردی پێویستی بەم جۆرە تۆژینەوانە هەیە، بۆ ئەوەی لەگەڵ باسكردن و روونكردنەوەی سنوور و بوارەكانی ئەدەبی بەراورد دا پێگەی ئەدەبی كوردیی خۆمان لە نەخشەی ئەدەبیاتی جیهانیدا درك پێبكەین. هاوكات زۆر میللەتی دیكەی رۆژهەڵاتی وەكوو ئێمە كێشەو گرفتاریی زمان و چەوسانەوەی نەتەوەیی هەیە و بەر شاڵاوی كۆڵۆنییالیزمی كەوتووە. ئەزموونی نووسەرە مەزنەكانی ئەوان بۆ ئێمە دەبێتە بەرچاو روونییەك. لە هەندێ ناوەندی ئەدەبی و ئەكادیمیدا مەرگی ئەدەبی بەراورد راگەیێندراوە، بەو مانایەی سنوورەكە زۆر فراوانتر بۆتەوە و لە میانەی ئەدەبی جیهانیدا باسی لێوەدەكرێت و وەكو بەشێك لەو پرۆسەیە هەژمار دەكرێت. بە تایبەتی لە وڵاتێكی وەكوو ئەمریكادا،كە چەمكی هاووڵاتیبوون بەرجەستەیەو خۆیان لە بنەماكانی ناسیۆنالیستی دەبوێرن و لە چەندین رەگەز و كلتووری جیاوازەوە دروست بووە، لەلایەكی دیكەوە شوڕشی تەكنۆلۆژی نوێ تێروانینی بۆ چەمكی ئەدەبیات گۆڕیوە، بەڵام لەگەڵ ئەم هەموو گۆڕانكاری وئاریشانە ئەو راستییە ناشارێتەوە،كە دەقی ئەدەبی سیمایەكی نەتەوەیی هەیە و داهێنانێكی خودی و تاكەكەسییە و دواجار نەتەوەییە.
سەنگەر نازم
بەراوردی ئەدەبی رەهەندێكی فەلسەفی و سیاسی و ئایینی یان شارستانی لەخۆگرتووە. گفتوگۆی شارستانی و پەلاماری كلتوری لە ئەنجامی ململانێی شارستانیەتەكان و بە تایبەت بەرگریكردن لە ناسنامەی ئایینی و مەزهەبی بابەتێكی بەرچاوی نێو بەراوردی ئەدەبییەو بە ناوی رۆژهەڵاتناسسییەوە بەرگری لە سێنترالییزمی رۆژئاوایی و مەسیحییەت شتێكی دی نییە. جار جار بیرمەندانی رۆژهەڵاتی لێرەو لەوێ گلەیی لە بەختی خۆیان دەكەن دەكەن، بەوەی رۆژوئاییەكان لە تۆژینەوەكانی بەراوردی ئەدەبییدا بەرهەمی نووسەرانی رۆژهەڵاتییان پشتگوێ خستووەو بە هەندییان وەرنەگرتوون، لە كاتێكدا بیر و هزری ولاتی میسۆپۆتامیا بۆتە هەوێنی فەلسەفەی تێكڕای مرۆڤایەتی. پێمانوایە بەشێكی زۆری ئەم بەشدارینەكردنەی رۆژهەڵات لەم پرۆسەیەدا خەمساردی رۆژهەڵاتییەكان خۆیانە، ناهۆشیاری و هەست نەكردنە بە رۆڵ و گرنگی وەرگێڕان لە ئاشناكردنی كلتوری نەتەوەكان بە یەكتری.
ئەم تۆژینەوەیە هەموو ئەو چەمكانەی ئەدەبی نەتەوەیی و گشتی و پێناسەو مێژوو و چەمك و بوارە كۆن و نوێكان و قوتابخانەكانی ئەدەبی بەراوردی لەخۆگرتووە و دواجار فەسڵێكی تایبەتییشی بۆ پراكتیزەكردنی بنەماكانی قوتابخانەكانی لەسەر دەقی ئەدەبی كوردی پیادە كردووە.
پێرست کتێبەکەش بەمجۆرەیە:
بەشی یەكەم:چەمك،مێژوو”،هۆكارەكانی ئالوگۆڕی و زاراوەكانی بەراورد
چەمکى ئەدەبى بەراورد
زاراوەى بەراوردى ئەدەبى
پێناسەى ئەدەبى بەراورد
مێژووى ئەدەبى بەراورد
گرنگی توێژینەوەی ئەدەبى بەراورد
هۆكارەکانى ئاڵوگۆڕى ئەدەبیى لەنێوان نەتەوە جیاوازەکاندا بەراورد
چەند زاراوەیەکى تایبەت بە ئەدەبى بەراورد
خاسیەتەكانی لێكۆڵەری بەراورد
بەشی دووەم: قوتابخانەكانی بەراورد و پێوەندی بە ئەدەبیاتناسییەوە
قوتابخانەى ئەدەبى بەراوردى فڕەنسى
قوتابخانەى بەراوردی ئەمریکى
قوتابخانەى بەراوردی رووسى
بەراوردی ئەدەبی و مێژووی ئەدەب
بەراوردی ئەدەبی و تیۆری ئەدەب
بەراوردی ئەدەبی و رەخنەی ئەدەب
بەشی سێیەم: بوارەكانی ئەدەبی بەراورد
کاریگەرى و کارتێکردن و گوێزانەوە
کتێب و بەرهەمە ڕەخنەییەکان
ژانرە ئەدەبییەکان
لێکۆڵینەوە لەبابەتە ئەدەبییەکان
گەشتنامە
بەرهەمى نووسەرانی جیهانیی
هەڵسەنگاندنى بەرهەمەكانى نووسەرێک
وەرگێڕان
بزاڤە هزرییەكان
سامانى فۆلکلۆر و ئەدەبى سەرزارى
نیشاندانى وێنەى وڵاتان(ئیماژۆلۆژیا)
نموونە مرۆیی و ئەفسانەییەکان(تیمالۆژیا)
بوارە نوێکانى ئەدەبی بەراورد
ئەدەبی بەراورد و فۆلكلۆر
ئەدەبی بەراورد و دەقئاوێزان
ئەدەبى بەراورد و تیۆرى وەرگرتن
ئەدەبى بەراورد و وەرگێڕانى ئەدەبى
ئەدەبى بەراورد و تیۆرى پۆست کۆڵۆنیاڵیزم
ئەدەبى بەراوردو لێکۆڵینەوە (نێو بوارییەکان)
مردنى ئەدەبى بەراورد
بەشی چوارەم: ئەدەبی بەراورد و ئەدەبی جیهانی
چەمک و زاراوە و مێژووى ئەدەبى جیهانى
بەجیهانیبوونى ئەدەب
پێگەی ئەدەبى بەراورد لە ئەدەبى جیهانیدا
بەشی پێنجەم: ئەدەبی بەراورد و ئەدەبی كوردی
كورتەمێژووییەكی ئەدەبی بەراوردی كوردی
ئەدەبى کوردى لە ئاستانەى ئەدەبى جیهانیدا
ئەدەبى نەتەوەیی کوردى و کێشەى زمان
ببنە ئەندامی “ماڵی کتێبی کوردی”:
ئەم بابەتە تایبەتە بە ماڵی کتێبی کوردی و بڵاوکردنەوەی بە ئاماژەدان بە سەرچاوە ڕێگە پێدراوە.
