ماڵی کتێبی کوردی
ناساندنی کتێبی «نیشتمانی فەلسەفە؛ گەشتێک لەگەڵ پرۆڤیسۆر حەمید عەزیز»
هەرێم عوسمان
ئەم بەرهەمەی بەردەستت گەشتێكی دوورودرێژە لەگەڵ فەلسەفەكارێكی بە ئەزموونی كورددا، گەشتی پرسیارە نەك وەڵام. حەمید عەزیز یەكێكە لەو فەلسەفەكارانەی ماوەی زیاتر لە چل ساڵە لەبواری فەلسەفەدا دەنووسێت، دەشتوانین بڵێین یەكەم كوردە كە پلەی پرۆفیسۆری لە فەلسەفەدا هەیە. چاوبڕین لەم ئەزموونە فراوانەو بەردەوامبوونی ئەم ئەزموونە زیاتر منی ئامادەكاری تینو كردووە، لەبەرئەوە ئەم بەرهەمە تەواونەكراوە. ئەمە دەستپێكی گەشتەكەیە، سەرەتایە نەك كۆتایی. ئەم بەرهەمە ئاشنابوونێكی سەرەتایە بە ئایدیاو جیهانبینی و كەسێتی فەلسەفەكار.
جێگەی ئاماژە بۆ كردنە لەم بەرهەمەدا زۆر هەوڵمدا لە رێگەی نامەو دەستنووس و وێنەو كەسێتییەكانی نزیك لەم فەلسەفەكارە زیاتر خوێنەر ئاشنا بكەم بە كەسێتی و ژیانی، بەڵام بەهۆی دووریمان لەیەكدی و هاوكات بێ ماڵی ئەوان و پەرتبوونی بەرهەم و وێنەو نامەكانییەوە بۆ ئەم گەشتە تەنیا ئەوە كراوە، كە لێرەدا تۆی خوێنەر دەیبینیت. ئومێد دەكەم لە گەشتەكانی دیكەدا بتوانم زیاتر لەسەر ئەم كەسێتییەو دنیابینی و ژیانی كەرەسە كۆبكەمەوە.
دكتۆر حەمید عەزیز كێیە؟
لەرۆژی ۲۵ی حوزەیرانی ساڵی ۱۹۴۵ لەشاری قەڵادزێ لەدایك بووم. باوكم یەكەم مامۆستام بوو. خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندیم لەسلێمانی تەواوكرد لەوێ چەند قوتابییەكم ناسی، كە دواتر بوون بەسیاستەمەداری كاراو ناسراو. یەكێك لەو مامۆستایانەی كارێكی گەورەی لەژیانم كرد مامۆستا عومەر مستەفا ناسراو بەعومەری مچە بوو! لەسلێمانی لەبەشی ناوخۆیی (دار الگلبە)ی سابوونكەران بووم. بەر پەلامارو هێرشە ناڕەواكەی زەعیم سدیقی ساڵی ۱۹۶۳ كەوتم دوای چەند رۆژێك بەهەزار حاڵ لەمردن رزگارم بوو. لەزانكۆی بەغدا ئەوكاتە تاكە زانكۆ بوو، لەبەشی فەلسەفە كۆلێجی ئەدەبیات وەرگیرام. سەركەوتوانە (بەنمرەی زۆرباش) خوێندنم تەواوكرد. دوای تەواوكردنی بەكالیۆرس لەدەزگای (دار الجماهیر للصافە) بەنووسەر محرر دامەزرام ئەوكاتە لەوێ هەفتەنامەی هاوكاری دەردەچوو. لەدواییدا رۆژنامەی هاوكاری لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی گشتی رۆشنبیری كوردی كران بەدەزگای سەربەخۆو ناوی (دەزگای هاوكاری چاپ‌و بڵاوكردنەوەی كوردی) لێنرا. بارەگاكەی لەساحەی خوڵانی بەغدا بوو جگە لەو رۆژنامەیە هەردوو گۆڤاری مانگانەی بەیان و رۆشنبیری لێوە دەردەچوو.
بەهیمەتی شادرەوان ئیسماعیل رەسوڵ، بەرەو ئەڵمانیای رۆژئاوا لەرێگای ئەردەنەوە سەفەرم كرد! لەساڵی ۱۹۸۱ لەكۆرسی زمانی ئەڵەمانی لەزانكۆی مونیستەر لە هەرێمی فیدراڵی نۆردراین فیستیڤاڵی وەرگیرام لەساڵی ۱۹۸۲ دەستم بەخوێندنی دكتۆری كرد.
لەسەرەتادا داوایانكرد ماجستێر بخوێنم رەخنەم گرت وتم ئامادەم لەتاقیكردنەوە بەشداربم و ساغی بكەمەوە، كە توانای خوێندنی دكتۆریم هەیە. وتیان باشە ئەگەر لەتاقیكردنەوە دەرچووی دەتوانی یەكسەر دكتۆرا بخوێنی، دوای كۆششێكی زۆر ئەو تاقیكردنەوەیەم بڕی. خوێندنی دكتۆرا خۆی چوار ساڵە (بۆ ئێمە كە لەدەرەوەی هاتووین) ساڵێك زمانەو چوار ساڵیش خوێندنە. بەڵام بەسەر مندا سەپاندیان، كە دەبێ چوار ساڵ سۆسیۆلۆجی و چوار ساڵ (پێكەوە) زانستی سیاسی (پۆلیتۆلۆجی) بخوێنم ئەگەر نا ناوم رەش دەكەنەوە. بەناچاری چوومە ژێر ئەو بارەوە‌و نامەی دكتۆراكەم دوای كۆرسی زمان بەسێ ساڵ تەواوكرد، بەڵام وەریان نەگرت تاوەكو چوار ساڵەكە هەردوو بابەتەكەی ترم تەواوكرد. ئینجا داوایان لێكردم كۆرسێك زمانی یۆنانی و كۆرسێك زمانی لاتینی بخوێنم. لەبەرئەوە دكتۆراكەم پێنج ساڵی خایاند!
لەساڵی ۱۹۸۸ دوای هێنان و بردن و ئەملاو ئەولا پێكردنێكی بێ تام لە هەولێر لە زانكۆی سەلاحەدیین بووم بە مامۆستا.
تائێستا شەش توێژینەوەم بەعەرەبی نووسیوە و ۱۲۰ نووسینم لەگۆڤاری مانگانەی ڕامان، كەوانە و كولتوور بڵاوكردووەتەوەو توانیومە دوای كۆششێكی زۆر ۲۷ كتێب چاپ بكەم و چەندین بەرهەمی دیكەم هەیە و چاوەڕوانی یارمەتی و هیمەتی چاپكردن دەكەن. ئێستاش مامۆستام لەبەشی فەلسەفە كۆلێجی ئەدەبیات زانكۆی سەلاحەدیین لە هەولێر نیازم وایە لەدەرفەتێكدا ئەو توێژنەوە عەرەبیانە لەدوو توێی كتێبێكدا چاپ و بڵاوبكەمەوە. لەفەلسەفەدا بیرو بۆچوون و جیهاندیدی تایبەتی خۆمم هەیە ئێستاكە ناوبەناو، ئەگەر ئیشوكاری دەرس گوتنەوە كاری لابەلا دەرفەتم بدەن، كاری لەسەر دەكەم و بەنیازم لەدوا رۆژدا ئەگەر تەمەنی شیرین لەگەڵم بكات لەچەند كتێبێكدا چاپ و بڵاویان بكەمەوە.
ئەو بەڵێنەی كاتی خۆی بەكتێبخانەی كوردیم داوە لێ پاشگەز نەبوومەتەوە، بەردەوام ئیشی بۆ دەكەم، راستە گەشتی دوورودرێژ بەهەنگاوێك دەست پێدەكات، بەڵام تاكە سوارە بەتەنیا تۆزی نییە.
ئەم بابەتە تایبەتە بە ماڵی کتێبی کوردی و بڵاوکردنەوەی بە ئاماژەدان بە سەرچاوە ڕێگە پێدراوە.
