ماڵی کتێبی کوردی
ڕاپۆرتی کۆڕی “خەسارناسی و هەڵسەنگاندنی چالاکی مەدەنی و ڕێکخراوەیی لە مەریوان”
ڕۆژی پێنجشەممە بە ڕاگەیەنراوی پێشوو ئەم کۆڕە لە هۆڵی مامۆستا قانێع لە “مجتمع فرهنگی، هنری مریوان” بە بەشداری نووسەران، ڕەخنەگران، چەند ڕێکخراوەی مەدەنی مەریوان، چالاکانی مەدەنی و ڕێکخراوەیی لە لایەن ناوەندی زانستی- فەرهەنگی ڕۆنان بەڕێوەچوو.
لە دەسپێکی کۆڕەکە تیزەرێک لە چەندین وێنەی دەگمەن و مێژوویی لە خەبات و چالاکییەکانی جەماوەری و مەدەنی لە پێنج دەیەی ڕابردووی مەریوان پێشکەش کرا، پاشان بە پێشکەشکاری کاک شەریف مورادی و خوێندنەوەی شێعر و دەسپێکی عەلی دڵاویز وەک نوێنەری دەستەی بەڕێوبەری ناوەندی ڕۆنان باسێکی گشتی لە چۆنیەتی پێکهاتن ئەم کۆڕە و بەرنامەکانی، ڕاپۆرتێک پێشکەشی بەشداربووان کرا.
بەشی یەکەم بۆ چەند لێکۆڵینەوە و وتاری نووسەران و ڕەخنەگران هەروەها پانێلێک تەرخان کرابوو. لە سەرەتادا خاتوو ویدا محەممەد نژاد لە شاری سنە لێکۆڵینەوەیەکی زانستی لە ژێر سەردێڕێ “کۆمەڵگای مەدەنی و سیاسەتتارێنی لە شوناس / شیکاری گوتاری NGO کانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان” کە بڕوانامەی کارناسی باڵای کۆمەڵناسییە، پێشکەش کرد، بەو ئاکامە کە بڕێ لە ڕێکخراوەکان لە گوتاری فەرهەنگ‌گەرایی دەوڵەتیدا توانەوە و فەرهەنگ لە نزمترین واتای خۆیدا بوو بە تەوەری چالاکییەکانیان و بڕێکیان بە جومگەبەندیی دالی شوناسی کوردی وەکوو دالی ناوەندی لە گوتاری سیاسەتی فەرهەنگیی مەدەنیدا لە بەرانبەر گوتاری دەسەڵاتدا بەرخۆدانیان نواند. دواتر خاتوو سەحەر کۆنەپۆشی بە لێکۆڵینەوەی زانستی بە سەردێڕی “شیکاری ناوەرۆکی بەیانییەکانی ڕێکخراوە مەدەنییەکانی مەریوان لە نێوان ساڵانی ۱۳۹۱ بۆ ۱۴۰۰، بەشدار بوو. ئەم لێکۆڵینەوەیە کە بڕوانامەی کارناسی باڵای کۆمەڵناسییە، ئاکامی سەرەکی داخوازی بەیانییەکانی ڕێکخراوە مەدەنییەکان مەریوان ڕەخنە لە دامەزراوەکانی دەسەڵات و رۆشنکردنەوەی جەماوەرە. دواتر کاک ناسێح باخیشی بە وتاری “مێژووی خەبات و چالاکی مەدەنی لە مەریوان” تیشکی خستەسەر چالاکییە جەماوەری و مەدەنییەکانی مەریوان لە دەیەی پەنجای هەتاوی و وەک میراتێکی بە نرخی مێژوویی مەریوان وێنا کرا و پێوەندی دا بەگەشەی ڕێکخراوەکان لە دەیەکانی هەفتای هەتاوی بەدواوە. لە درێژەدا کاک ڕەحمان هوشیاری وەک چالاکی مەدەنی مەریوان و بەرپرسی گشتی ئیدارەی فەرهەنگ و ئیرشادی ئیسلامی، وتارێک لە ژێر سەردێڕی “ئەنجوومەن و ڕێکخراوە مەدەنییەکان و چۆنیەتی بەردەوام بوونی ژیانی فەرهەنگی” ڕەخنەی لە هەندێ رێکخراوەکان و چالاکی فەرهەنگی گرت و وەک خەسار ناساندی. دواتر د. شۆڕش تەوحیدی وەک نووسەر و پارێزەر، وتارێکی بە نرخی لە ژێر سەردێڕی “کاریکەری مافناسی لە گەشەی رێکخراوە مەدەنییەکان”، نەبوونی زانیاری مافناسی وەک خەساری ڕێکخراوە مەدەنییەکان باس کرد کە دەبێتە هۆی چەن کێشە و گرفت بۆ ڕێکخراوە و ئەندامەکانیان. لە درێژەدا کاک سابیر عەزیزی وەک چالاکێکی مەدەنی و ڕێکخراوەیی بە وتاری “ئەرکو رێکوزیا مەدەنییەکا” سەرنجی خستە سەر ئەرک و ڕۆڵی چالاکانی مەدەنی و ڕێکخراوەیی و لە ئەگەری ڕەچاو نەکردنی ئەرک و ڕۆڵی زاتی خۆیان، خەسارەکانی لەم بوارەدا تاوتوێ کرد.
پاشان پانێلێکی تایبەت بە “چالاکی مەدەنی و ڕێکخراوەیی ژنان لە مەریوان” بە بەشداری خاتوو شەهین زەبیحی و خاتوو شەهلا نادری و بە بەڕێوبەری خاتوو دڵنیا خوسرەوی پێشکەش کرا. بەشداربووان لەم پانێلەدا بواری کێشەکانی ژنانیان لە چالاکی کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی و ڕێکخراوەیی خستەبەر باس و لێکۆڵینەوە و خەسارەکانی ئەم بابەتەیان باس کرد.
دوای نزیک بە دوو کاتژمێر هونەرمەندی بە توانا و دەنگ خۆش، کاک ئەرشەد یامەولا بە کلیپێک و گۆرانیەکی سۆرانی و هەورامی ڕۆحێکی هونەری و چێژبەخشی دا بە کوڕەکە.
دوای ناوبڕێکی کورت بەشی دووهەمی کۆڕ بە وتاری کاک فارۆق سەعیدزادە بە وتاری “خەسارناسی ڕێکخراوە مەدەنییەکانی مەریوان” لە چەند بواری هزری، پەروەردەیی و کۆمەڵایەتی باسی خەسارناسی ڕێکخراوە مەدەنییەکانی مەریوانی کرد. پاشان لێکۆڵینەوەیەکی زانستی کە لە لایەن د. موسلیح کۆنەپۆشی و کاک حەمزە موحەمەدی کە لەم ماوەدا لە ژێر سەردێڕی “ڕوانگەی خوێندکاران لەسەر چالاکی ڕێکخراوە مەدەنییەکانی مەریوان” ئەنجام درا بوو پێشکەش کرا. لە کۆی دەرەنجامە گشتیەکانی ئەم لێکۆلینەوە دەرکەوت کە بە ڕێژەیەکی زۆر خوێندکاران لەگەڵ چالاکی مەدەنی و ڕێکخراوەیی مەریوان نامۆن.
دواتر کاک فەرهاد شەفێع زادە بە وتاری “جامعە مدنی، NGO ها و دیالکتیک افول”، کۆمەڵگای مەدەنی و NGO کانی وەک پرۆژەیەک بۆ بێ پرسیاریەتی دەسەڵات لە سیستەمی سەرمایەداری و لیبرالیزمدا لەمەڕ کێشە کۆمەڵایەتیەکان باس کرد.
پانێلی دووهەم لە ژێر سەردێڕی “هەڵسەنگاندن خەسارناسی چالاکی مەدەنی و ڕێکخراوەیی لە مەریوان” بە بەشداری ئەنجومەنی ئەدەبی، فەرهەنگی مەریوان بە نوێنەرایەتی کاک ئەیوب حەق‌بین، ناوەندی فەرهەنگی، هونەری ڤەژین بە نوێنەرایەتی کاک عەدنان ناسری، ئەنجومەنی سەوزی چیا بە نوێنەرایەتی کاک عیرفان حسەینی، ئەنجوومەنی پێشگیری لە مادەی هۆشبەر (ژیانەوە) بە نوێنەرایەتی کاک تالب نەحوی موقەدەم، ئەنجوومەنی پیشەیی کرێکارانی بیناسازی بە نوێنەرایەتی کاک میکائیل سدێقی، کومیتەی ماڵی ئینسانی ناوەندی ڕۆنان بە نوێنەرایەتی خاتوو سورەیا حەقدوست، ئەنجومەنی فەرهەنگی ئەدەبی ڕۆجیار بە نوێنەرایەتی کاک فیروز عارفی بەرێوە چوو. بەشداربووانی ئەم پانێلە زۆر بە کورتی باسی چالاکییە سەرەکییەکانی ڕێکخراوەی خۆیان کرد. هەروەها لەبەشێکی دیکەی ئەم پانێلە باسی کێشە و خەسارەکانی ڕێکخراوە مەدەنییەکان کرا.
دواتر د. مەنسور پەرەندی بە وتاری “نمایی از ناسازەها و خلاءهای موجود در نهادهای مدنی مریوان” تیشکی خستەسەر تەبارشناسی رێکخراوە ناحکومیەکان لە پێوەرێکی جیهانی و بە سەرنج لە سەر رێکخراوە ناحکومییەکانی مەریوان خەسارناسی NGO کانی مەریوانی کرد.
بە هۆی درێژەکێشانی زۆری گفتگو و بابەتەکان، بەداخەوە بۆ پێشکەش کردنی دوو وتاری بە نرخ کات نەبوو؛ کاک زانیار شەریف بە وتاری “لێکدانەوەی فۆکۆیی لە سەر ڕێکخراوە و ڕێکخستن” و کاک موحەمەد کەریمی بە وتاری “تراژیدیای گەشە کردن و پەرەپێدان بە خوێندنەوەیی فاوستی”.
لە کۆتاییدا لە لایەن ناوەندی ڕۆنان سپاسنامەیەک بۆ بەشداربووانی بەرنامەکانی کۆڕ و هەر وەها ئەو ئازیزانەی کە یارمەتیدەری بەرێوبەری کۆڕەکە بوون پێشکەش کرا.
ناوەندی زانستی- فەرهەنگی ڕۆنان بە سپاس لە بەشداری و پێشوازی نووسەران، رەخنەگران و چالاکان و تەواوی رێکخراوە مەدەنییەکانی مەریوان و جەماوەری شاری مەریوان و میوانانی ئازیز لە شاری سنەوە خۆی بە بەختەوەر دەزانێ کە میوانداری تەواوی ئازیزان بووە. بێ‌گومان یەکێ لە ئامانجە سەرەکییەکانی ئەم کۆڕە دروست کردنی پرسیار لە سەر چالاکی مەدەنی و ڕێکخراوەیی لە مەریوان بوو. لەو باوەڕە داین کە ئەم کۆڕە خۆی بە دور لە کەم و کۆڕی و خەسار نازانێت. ناوەندی ڕۆنان وەک باوەڕی بە باسی هەڵسەنگاندن و خەسارناسی تەواوی پرس و بابەتەکان لە ڕەخنەگرتن و خەسارناسی ئەم کۆڕە پێشوازی دەکات.
بە سپاسەوە / ناوەندی زانستی- فەرهەنگی ڕۆنان / ۱ ی بەفرانباری ۱۴۰۳
هر نوع بازنشر این متن با ذکر منبع «خانه کتاب کُردی» مجاز است.
