خانە کتاب كُردی
عشوەگری مخاطرەآمیز تاریخ!: تاملی کوتاە بر کتاب مادها اثر راولینسون
شناسنامه کتاب: مادها، جرج راولینسون، ترجمە هاشم کرمی، انتشارات پانیذ، ۱۳۹٥.
? پادشاهی مادها…قبل از آنکە پادشاهی کوروش موجب رشد و سروری پارسها شود، ملکەی آسیا نامیدە شدە بود. _ آمیانوس مارسیلینوس
? در کتاب تولدوس بنی نوح یا “کتاب نسل پسران نوح” کە فصل دهم کتاب پیدایش(تورات) را تشکیل میدهد و در اثر موسی کە بە احتمال زیاد حدود سال ۱۵۰۰ قبل از میلاد نگاشتە شدە، ما کلمەی مادای(madai) را-کە در جاهای دیگر همیشە اشارە بە مادهاست-در شجرەنامەی پسران یافث می یابیم. این کلمە در آنجا بە چندین عنوان مهم قومی دیگر همچون گومر(Gomer)، مأجوج(Magog)، جاوان(javan)، توبال(Tubal) و مشە (meshech)می پیوندد و بدون هرگونە شک منطقی نشان‌دهندەی مردم ماد است. اگر چنین باشد، این مردم باید پیش از قرن پانزدهم قبل از میلاد از وجودی مستقل و جداگانە برخوردار بودە باشند. (مادها، صص(۱٦۷_۱٦۹)
? اگر چە من همیشە و از بعدی متفاوت بر این واقعیت پافشردەام کە تاریخ را فاتحان مینویسند اما باز به این باور رسیده‌ام که همیشە عنصری، رویدادی کوچک، خش و خبطی، آه و عشوە و فریادی و نهایتأ “اثری پروانەای۱” از سناریو و نشستهای رازآلود این تاریخنویسی و جعلهای هویتی برساختەی تاریخی پردە برمی‌افکند، منابع در باب منشأ و سرچشمەی ریشە و تبار مادها همیشە در لابلای این چرخ‌دندەهای فاتحان و مورخانشان کج و معوج شدە است، در اکثر سمینارهایی کە در باب تاریخ باستان ایران برگزار شدە است در مناسبترین حالت “#مادها” را قبیلەای بزرگ نامیدەاند و با این روند جریانی جعلساز و تحریف‌شده در حوزەی عمومی هم تسری پیدا کردە و به شاکله‌ی گفتار و روان جمعی تبدیل شده است.
?اگرچه نقش فاتحان در مبهم کردن یا بهتر بگویم یک طرفە روایت کردن وقایع و رویدادهای تاریخی پررنگ است، اما “آثار پروانه‌ای” همیشه در حال وقوع هستند. هنوز درک نمیکنم کە ویل دورانت در مجموعەی سترگ تاریخ تمدنش چرا و چگونە تنها چند صفحە بە مادها اختصاص دادە است؟! بخواهیم یا نخواهیم وجود تاریخی ما کوردها بە مسئلە و چالشی بەمثابەی حقیقت در نظام فلسفی کلاسیک تبدیل شدە است و اولین راه حلش مشاهدە و خواندن و اندیشیدن و سپس شجاعت و بازگویی آن با تمام توان استدلالی و وجودیمان است، کتابهایی اینچنینی اگر چە از زبان غیر و دیگری روایت میشوند اما روزنەای مناسب جهت ورود بە این مخاطرەی حقیقت بازی هستند.
?باشد کە مترجمان ما در حوزه‌ی مطالعات تاریخی اینگونە در انتخاب کتابهای راهگشا برای روشنی افکندن بر ظلمات بەراه انداختەی فاتحان موجود بدرخشند و لایەهایی هرچند اندک از تاریخ معجونی و بەهم زدە و کج و معوج ما را پوشش دهند.
?معرفی کتاب
کتاب مادها اثر جورج راولینسون (۱٨۱۲-۱۹۰۲)، استاد تاریخ دانشگاه آکسفورد، با ترجمه فارسی هاشم کرمی شامل شش فصل می باشد:
?فصل اول به توصیف قلمرو پادشاهی ماد اختصاص دارد و تلاش شدە تا حدود و ثغور این پادشاهی مشخص شود.
?در فصل دوم به بحث آب و هوا و محصولات پرداخته شدە است.
?در فصل سوم منش، عادات، آداب و رسوم مردم ماد بنابر مدارک تاریخی متفاوت توصیف شده است.
?در فصل چهارم، راولینسون به آیین مادها پرداخته و تفاوت های بین دو آیین مجوسی و زردشتی و اثری که این اختلافات بر پادشاهی و مردم ماد داشته است را روشن نموده است.
?فصل پنجم، به بحث نگارش و الفبای مادها و چگونگی استفاده مادها از نگارش و البفا اختصاص یافته و در اینجا نویسنده ایده غیرمتمدن بودن مادها و عدم استفاده آنها از نگارش را به کلی رد می کند.
?راولینسون حتی بنیان الفبا و تمدن هخامنشی را بر الفبا و تمدن ماد قلمداد می کند.
?در فصل پایانی نیز نویسنده سیر وقایع و رویدادهای تاریخی را که به ظهور و افول پادشاهی کم عمر ماد انجامید بررسی کرده و تلاش نموده است تا برخی تناقضات تاریخی را مرتفع سازد.
____
۱.اثر پروانه‌ای (The butterfly effect) اشارە بە تئوری ادوارد لورنز، ریاضیدان و هواشناس آمریکایی ناظر بر اینکه اگر در نقطه‌ای از جهان پروانه‌ای بر درختی بنشیند تٲثیر همان پروانه بعنوان متغیری ثابت اما تغیر یافته باعث طوفان در نقطه‌ی دیگر از دنیا میشود.
✍️ عادل قادری
❗️ هر نوع بازنشر این متن با ذکر منبع «سایت خانه کتاب کردی” مجاز است.
