خانە کتاب كُردی
رمان «باکرهٔ سنجار» اثر وارد بدرالسالم منتشر شد
شناسنامه کتاب: «باکرهٔ سنجار»، وارد بدرالسالم، ترجمه‌ی یاسین عبدی نشر پارسه، تهران ۱۳۹۹.
یاسین عبدی
«باکرة سنجار» شاهکار رمان‌نویس عراقی «وارد بدر السالم» است که با ترجمة یاسین عبدی، در ۴۹۶ صفحه، با تیراژ ۷۷۰ نسخه و با قیمت ۷۹ هزار و پانصد تومان توسط بنگاه ترجمه و نشر پارسه منتشر شده است. این اثر، نخستین رمان نگاشته شده به زبان عربی است که به جنایات وحشیانة گروه موسوم به خلافت اسلامی در عراق و شام(داعش) علیه ایزدیان بینوا و اشغال مناطق آن‌ها و نیز قتل‌عام، نسل‌کشی و پاکسازی قومی و دینی ایزدیان می‌پردازد. وارد بدر السالم(متولد ۱۹۵۶م) رمان‌نویس و منتقد ادبی اهل بصره و مقیم کنونی بغداد است. وی دانش‌آموختة دانشکدة هنرهای تطبیقی بغداد است و دارای گرایش‌های لیبرالی و سکولار است. داستان‌های کوتاه و رمان‌هایش در جهان عرب با استقبال بالای منتقدان و خوانندگان مواجه شده تا جایی که بسیاری از آن‌ها بیش از چندین مرتبه به چاپ رسیده‌اند و جوائز و نشان‌های مختلفی را به خود اختصاص داده‌‌اند. ادبیات و سبک نگارشی وی مورد توجه بسیاری از نویسندگان، منتقدان و دانشگاهیان جهان عرب قرار گرفته و در باب آن آثاری را به رشتة تحریر درآورده‌اند، از آن جملة: «مرکز و حاشیه در رمان؛ مطالعة موردی باکرة سنجار(فوزیه الجابری، اردن،۲۰۱۹)؛ مؤلفه‌های روایی در رمان‌های عراقی؛ مطالعة موردی آثار وارد بدر السالم(دعاء عادل آل‌عزوز، بغداد،۲۰۱۸)؛ طلسم مبارک، نزاع بین مقدس و پلید در ادبیات روایی از نگاه وارد بدر السالم(حسین سرمک حسن، سوریه، ۲۰۰۷). در طول دوران حرفه‌ای خود جوائز و نشان‌های مختلفی را کسب کرده است، از جمله می‌توان به: جائزة «کتارا» نشان ویژة رمان عربی قطر به خاطر نگارش رمان «ربوده‌شده»(۲۰۱۹)؛ جائزة «الأبداع» بالاترین نشان فرهنگی و ادبی وزارت فرهنگ عراق برای نگارش رمان «باکرة سنجار»(۲۰۱۷)؛ جائزة «ابن‌بطوطه» نشان ویژة کویت در زمینة ادبیات سفرنامه‌نویسی، برای نگارش رمان «هندوها دروازة آسمان را می‌کوبند»(۲۰۱۰)؛ جایزة ویژه دُبی(۲۰۰۷) به سبب نگارش رمان «بار آمریکایی» و…
نویسنده در این رمان سبک نگارشی نویسندگان پست‌مدرن را وام گرفته است. ادبیات پست‌مدرن ادبیاتی است که مشخصه آن تکیه شدید بر روش‌هایی مانند از‌هم‌گسیختگی، تناقض، و روایت‌های سوال‌برانگیز است. وارد بدر السالم هم با وام‌گیری از این سبک دست به نگارش رمان «باکره سنجار» برده است و مشخصه‌های این سبک به‌خوبی و روشنی از آغاز تا پایان در رمان بازتاب پیدا کرده است. در این رمان وارد بدر السالم هم از تاریخ دین و اندیشه‌های دینی و هم از اسطوره و نماد و نشانه‌شناسی وام می‌گیرد و هم از سنت‌های اجتماعی و فرهنگی ایزدی‌گری به‌‌مثابه یک کیش باستانی. از سنت‌های دینی ایزدی‌گری و ایزدیان می‌گوید و از هم‌گسیختگی، تناقض و پرسش‌هایی که ذهن و ضمیر انسان ایزدی در بحبوحه تراژدی داعش و قتل‌عام و نسل‌کشی با آن درگیر است، در عین حال نیز نیم‌نگاهی به مساله هویت، بی‌هویتی و یا بحران هویت دارد. واقعیت کنیزگیری و به بردگی جنسی گرفتن زنان و دختران و قتل عام پیران و جوانان ایزدی را روایت می‌کند و در عین حال نیز ذهن مخاطب را درگیر آینده نامعلوم و سرنوشت کنیزکان و بردگان جنسی می‌کند که در بازارهای مختلف به حراج و فروش گذاشته شده‌اند. به نقد سیاست قدرت‌های بزرگ در خاورمیانه، حکومت‌ها و قدرت‌های منطقه‌ای و محلی می‌پردازد و در همان حال خوی وحشی‌گری و ددمنشی داعشیان و انزجار و نفرت آنان از ایزدیان را به تصویر می‌کشد. او در عین به‌کارگیری بن‌مایه‌های هستی‌شناسانه ژانر علمی-تخیلی سعی دارد تا با پژوهش‌های میدانی و گفت‌وگو با بازماندگان فاجعه به روایت تراژدیی بپردازد که بر ایزدیان رفته است. همچنین غلبه تلقی هستی‌شناسانه بر تلقی معرفت‌شناسانه، چندپارگی شخصیت، ساختار و زمان، پارودی، چند جهانی بودن، تکنیک چند صدایی، راوی غیرقابل اعتماد، جریان سیال ذهن و… که از جمله مولفه‌های آثار سبک پست‌مدرنیستی هستند را به‌خوبی وام گرفته است.
باکرة سنجار یک تاپوگرافی منسجم و تمام عیار است که ذهنیت ویران‌گر و نقشه‌های ترور و کشتار داعشیان را عیان می‌سازد. تصویرسازیی براساس حروف و کلمات که به‌سان تابلویی تراژیک شاهد و گواه قتل تاریخ و هتک حرمت جغرافیاست. خون‌آشام‌ها تاریخی به‌‌جز خون‌ریزی، کنیزگیری، به‌بردگی جنسی‌گرفتن، اخته‌‌کردن، تجاوز و هتک حرمت و جغرافیایی غیر از اشک و آهنگ و نواهای خفه‌شده ندارند. باکرة سنجار در عین این‌که بر عمق فاجعه اشراف دارد، سعی می‌کند زخم‌های مصیبت‌دیدگان را با حروف و کلمات تسلی بخشد و در عین حال سعی دارد سفری غیرممکن بین مرگ و شیوه‌های تجاوز و هتک‌حرمت زندگی داشته باشد. باکرة سنجار تنها رمانی نیست که به بازگویی و روایت جنایات، نسل‌کشی و پاکسازی قومی و دینی‌ای بپردازد که در سایة خلافت داعش بر ایزدیان بینوا رفته است بلکه نوعی از ادبیات روشنگری است که ما را به خیزش و روشنگری در میان جامعه رهنمون می‌شود و به ما این جرأت را می‌بخشد تا از عقلانیت‌مان در مقیاسی مناسب با حجم فاجعه‌ای که در جامعه اتفاق افتاده است، استفاده کنیم.
باکرة سنجار حکایت مردمانی است که پیش از بحث دربارة به کنیزی و بردگی جنسی گرفتن زنان و دختران ایزدی و فروش آن‌ها در بازار برده‌فروشان در میانه‌ی سکوت شرمگین داخلی و بین‌المللی؛ دین، تاریخ و شرف و افتخار آن‌ها غصب، تحریف و نادیده‌انگاشته شده است. رمان پیش‌رو تأکید و بلکه تأیید دوباره‌ای است بر این حقیقت مهم که پیش از رویارویی مسلحانه و نظامی با تروریسم باید به مواجهه‌ی فکری و فرهنگی با آن پرداخت. این رمان به‌مثابه‌ی نهیب بسیار بلندی بر علیه تمامی سازمان‌های تروریستی و حامیان مالی و فکری آنان می‌باشد و یا حتی آنان که به مردم و شهروندان و انسان‌های هم‌نوع خود پشت کرده‌اند.
«باکره سنجار» دفتر نخست از سه‌گانه‌ای است که وارد بدرالسالم در باب کیش ایزدی‌گری و ایزدیان، نسل‌کشی و پاکسازی قومی و دینی، کنیزگیری و به بردگی جنسی گرفتن زنان و دختران آن‌ها و دیگر رنج و مرارت‌ها و محنت‌های ایزدیان به رشته تحریر درآورده است. دفتر دوم و سوم این سه‌گانه نیز در دست ترجمه و ویراست است و امید که به زودی به همت ناشر محترم به زیور طبع آراسته گردد و در پیشخوان کتاب‌فروشی‌ها و دسترس علاقمندان و خوانندگان گرامی قرار گیرد.
هر نوع بازنشر این متن با ذکر منبع «سایت خانه کتاب کردی” مجاز است.
