خانە کتاب كُردی
شاخص دقیقی از میزان کتابخوانی در کشور وجود ندارد
مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این نشست عنوان کرد: یکی از ویژگی‌های انقلاب اسلامی که در آن اختلافی وجود ندارد، فرهنگی بودن انقلاب اسلامی است؛ انقلابی که بر اساس اخلاق و مطالب فرهنگی شکل گرفت و وجود چهره‌های فرهنگی بزرگ مانند بنیانگذار انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری که از چهره‌های علمی و فرهنگی بزرگ کشور بوده و هستند، نشان می‌دهد انقلاب اسلامی با چهره‌های فرهنگی تاثیرگذار شکل گرفته و اکنون به مسیر خود ادامه می‌دهد.
مختارپور با بیان اینکه مکتب ( مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور) در سال ۹۳ شکل گرفت و هدف از تشکیل آن این بود که دستگاه‌ها و نهادهایی که تعداد کتابخانه‌های زیادی را تحت پوشش خود دارند، ازطریق این مجمع پیشرفت‌های علمی، منابع، اعضا، نوع خدمات و به طور کلی دستاوردهای خود را اطلاع‌رسانی کنند. در این جلسه پنج دستگاه گزارش خود را ارائه می‌کنند.
وی با اشاره به احیای «مکتب مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور» در دولت جدید اظهار کرد: در دولت سیزدهم این مجمع مجدد احیا شد و اکنون کار بزرگی که انجام شده این است که سامانه جامع کتابخانه‌های کشور در پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی قابل دسترسی است و افراد می‌توانند کتابهای مورد نیاز خود را در سامانه سازمان اسناد و کتابخانه ملی و کتابخانه‌های دیگر را جست‌و جو کنند.
وی با بیان اینکه نهضت سواد‌آموزی بعد از انقلاب اسلامی با هدف توسعه سواد آموزشی عمومی و گسترش فرهنگ و معارف مطلوب برای همه مردم تشکیل شد، اظهار کرد: در طول ۴۴ سال گذشته پیشرفت‌های متعددی از نظر برنامه‌ها و زیرساخت‌ها در حوزه کتابخانه‌ای حاصل شد و امروز به مناسبت فرا رسیدن دهه فجر تلاش می‌کنیم گزارشی از دستاوردهای حوزه کتاب و کتابخانه‌ای که بسیار متنوع است، شرح دهیم تا مشخص شود کتابخانه‌های ایران در سال ۱۴۰۱ نسبت به پیش از انقلاب اسلامی چه وضعیت دارند.
مختار پور با اشاره به ۱۷ کتابخانه‌ای که یاخود جزو کتابخانه‌های بزرگ کشور هستند یا کتابخانه‌های زیادی را زیر پوشش قرار دارند، اظهار کرد: فهرست این کتابخانه‌ها شامل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کتابخانه‌های وزارت آموزش و پرورش، كتابخانه مركز اسناد و مركز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، سازمان زندان‌های کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که کتابخانه‌های دانشگاهی و علوم پزشکی را زیر پوشش خود دارد.
وی افزود: کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجونان، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور کتابخانه‌آیت الله مرعشی نجفی و کتابخانه‌های حوزه علمیه قم و کتابخانه‌های مساجد از دیگر نهادها و سازمان‌هایی هستند که یا خود کتابخانه‌هایی بزرگی هستند یا کتابخانه‌های زیادی را زیر پوشش خود دارند.
مختارپور با اشاره به اینکه تاریخ تاسیس کتابخانه ملی به سال ۱۲۴۰ در مدرسه «دارلفنون» برمی‌گردد، اما تاریخ ثبت تاسیس کتابخانه ملی به سال ۱۳۱۶ بازمی‌گردد،، عنوان کرد: در کتابخانه ملی در طول سال‌های مختلف دو تغییر مهم را تجربه کرده است، کتابخانه ملی در نخستین تغییر از ساختمان قدیمی ۳۰ تیر به ساختمان جدید منتقل می‌شود و ساختمان فعلی کتابخانه ملی با ۹۷ هزار متر مربع مساحت یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی است، زیرا این ساختمان بعد از انقلاب اسلامی ساخته شده است. تجربه دیگری که سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تجربه کرد این بود که بخش اسناد این سازمان که مدتی در وزارت علوم و اداره امور استخدامی کشور بود، بعدها به ساختمان ارشیو ملی منتقل شد و این دو اتفاق باعث گسترش کتابخانه ملی شد.
مختارپور با اشاره به امارهای پیش از انقلاب اسلامی و بعد از انقلاب اسلامی در بخش کتابخانه ملی گفت: سال ۱۳۵۷ موجودی منابع کتابخانه ملی ۲۴۰ هزار منبع بود اما این رقم بعد از انقلاب اسلامی به ۴ میلیون و ۳۰ هزار منبع رسیده است. در بخش پیایندها که شامل مجلات روزنامه‌ها و هفته‌‌نامه می‌شود این رقم در سال ۱۳۵۷ ، ۱۴ هزار مجلد بوده اما این رقم سال ۱۴۰۱ و بعد از انقلاب اسلامی به ۳۷۳ هزار مجلد رسیده است؛ همچنین در بخش منابع غیرکتابی که شامل پایان‌نامه پوستر و غیره می‌شوند سال ۱۳۵۷ ، ۱۱ هزار منبع بوده اما در سال ۱۴۰۱این رقم به یک میلیون منبع رسیده است.
مختارپور درباره آمار نسخه‌های خطی مرقع چاپ سنگی سربی پیش از انقلاب اسلامی گفت: این منابع پیش از انقلاب اسلامی ۱۲ هزار منبع بود اما این منابع در سال ۱۴۰۱ به ۷۷ هزار منبع رسیده است. میزان مراجعان و پژوهشگران به سازمان اسناد و کتابخانه ملی میزان مراجعان پیش از انقلاب اسلامی و سال ۱۳۵۷، ۱۴۸۷ نفر بوده و این میزان مراجعه بع از انقلاب اسلامی تا سال ۱۴۰۱ ، ۲۵۰ هزار نفر بوده است. کارکنان کتابخانه ملی در بخش معاونت تا سال ۵۷ کمتر از ۱۰۰ نفر و امروز ۴۰۰ نفر است؛ همچنین گنجایش منابع مخزن کتابخانه ملی تا سال ۵۷ ، ۴۰ هزار منبع بوده و امروز این گنجایش و ظرفیت به ۷ میلیون منبع که قابل افزایش است ارتقا پیدا کرده. مساحت کتابخانه ملی نیز تا سال ۵۷ در ساختمان ۳۰ تیر ۴ هزار متر مربع و اکنون در ساختمان فعلی کتابخانه ملی این مساحت به ۹۷ هزار متر مربع رسیده است.
مختارپور درباره تولید کتاب نشریات، تعداد نویسندگان و مترجمان، همچنین میزان تولید و توزیع کتاب، پیشرفت‌های مختلفی داشته است و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهادهای دیگر در مراسم مختلف آماری را ارائه کردند اما در بخش کتابخانه ای نیز این نشست نخستین گزارش کتابخانه‌ای در کشور بود؛ البته در بخش موضوع و فرهنگ کتابخوانی که شامل توجه به کتاب در تولید محصولات فرهنگی مانند فیلم پویانمایی و نقاشی‌ها و انعکاس اخبار کتاب در نشریات می‌شود، نیز این توفیق‌ها ارائه شده است.
وی با انتقاد از نبودن شاخص دقیق کتابخوانی در کشور گفت: به دلیل اینکه در سال‌های مختلف، مراکز، افراد مختلف با شاخصهای متفاوت، میزان سرانه مطالعه را احصا کردند، هنوز شاخص دقیقی از میزان کتابخوانی در کشور وجود ندارد امیدواریم مراکز علمی پژوهشی فرهنگی کشور با شاخصهای علمی و دقیق و درست بتوانند این موضوع را سنجش کنند. از طرف دیگر ظهور و بروز رسانه‌های مجازی باعث شده نتوانیم میزان مراجعه به کتاب و کتابخوانی را رصد و سنجش کنیم انچه بعد از انقلاب در حوزه تولید تکثیر توزیع و به طور کلی حوزه‌های مختلف صنعت نشر انجام شده، قابل قایسه با پیش از انقلاب نیست؛ البته این سنجش بر‌اساس میران جمعیت و حوزه‌های مختلف رصد می‌شود.
