ماڵی کتێبی کوردی
دۆکتۆر هاشم ئەحمەدزادە
سەید قادر هیدایەتی دوای دوو ئەزموونی سەرکەوتووی ئەدەبی، دەست بۆ ئەزموونێکی دیکە دەبات و ئەمجارەیان ڕاڤەی خۆی لە بوون بە شێواز و بەرگێکی ئەدەبیی جیاوازەوە دەڕازێنێتەوە. هەڵبەت لێرەدا شێواز و ناوەرۆک، وەک فۆرمالیستەکان دەڵێن، واها ئاوێتەی یەکتر دەبن کە وەک دوو ڕووی/لای پەڕەیەکیان لێ دێت و لە یەکتر جیا ناکرێنەوە. ئەم ئەزموونە نوێیەی هیدایەتی، سەرەڕای جیاوازییە بەرچاوەکانی، لەسەر شانی بەرهەمە بەپێزەکانی پێشووتری نووسەر وەستاوە و بە غرورێکی حاشاهەڵنەگرەوە لەگەڵ خوێنەر چاوبڕکێ دەکات. تۆقی عەزازیل (٢٠١٢) هەوڵێکە بۆ ئافراندنی زمانێک لە بارەگای شێخایەتیی کوردیدا کە بە دەگمەن شوێنپێی لە دۆکۆمێنت و بەڵگەیەکی زمانیدا تۆمار کراوە. وەگێڕی وەرگێڕکەی دەستەمۆی تواناییی زمانیی هیدایەتی دەبێتە مامۆستا و مەمانی لەدایکبوونی زمانێک کە یان نەبووە، یان ئەگەریش هەبووبێت کەس لە ڕۆژگاری ئێستادا نازانێت چۆن بووە. بەڵام هیدایەتی بە تۆقی عەزازیلەکەی و بنەماڵەی شێخانی حەمدونی، ئەم زمانەی دەبوایە هەبوایە کردووەتە دیاری بۆ خەزێنەی ڕێڕەوی زمانی کوردی. لێرەدا گێرانەوە شتێک نییە جگە لە سازکردنەوە و ژیاندنەوە و ئافراندنەوە و لە یەک کەلامدا داڕشتنەوەی دونیای ئاوابووی قۆناغێک لە قۆناغەکانی زمانی خەڵکانێک کە سیاسەت و مێژوو لەگەڵیان زۆر تەبا نەبووە.
لە گابۆڕدا (٢٠١٥) بەسەرهاتی دوو مێرمناڵی بۆکانی دەبێتە هەوێنی پێکهاتەیەکی جواندارێژراو و خۆشبیچمگرتووی گێڕانەوەیەک کە دەتوانێت نوێنەرایەتیی دەورەیەک لە ژیانی مرۆڤی کورد لە بڕگەیەکی دیاریکراوی مێژووەکەیدا بکات. کەریم و موتەللیب/هەژیر دەتوانن ببن بە سیمبۆل و ئایکۆنی خولیای گەنجەکوردی تەریککەوتووی هەشتاکانی سەدەی بیستەمی ڕۆژهەڵاتی کوردستان. لەو دیو بەسەرهاتی ئەم دوو گەنجەدا و دوورتر لە تۆپی ونبوو و بێ گۆڕەپانی مناڵەکانی گەڕەکدا ئەوە دەنگی هەرای سەید و گابۆڕی جوانەگاکانە کە مۆسیقای ژیان لە شاردا کپ دەکات.
گۆڕەشار مانیفێستی نەبەزین و نەوەستانی نووسەرێکە لە ئەزموونکردنی بەردەوام. ڕەنگە جیاوازیی سەرەکیی ئەم ئەزموونە تازەیەی هیدایەتی لەگەڵ بەرهەمەکانی پێشووی، بە پلەی یەکەم، لە لایەنی ئەزمونخوازانەی (experimentalism) بەرهەمەکەدا بێت. هیدایەتییەک کە بەردێک لە بەردێک و نەسری کوردی و گۆڕانی فۆڕم دەنووسێت و پێشەکی بۆ هەرا و تووڕەیی کوردی دەنووسێت و دەڵێت “لەگەڵ ئەم وەرگێڕانەدا ژیاوە” ، دەبێ قۆڵ هەڵماڵێت و گێرانەوەی ئەم جارەی بکات بە سکۆی بەرزی ئەزموونکردنێکی جیاوازی کارکردی زەین و زەمەن و زمان. لێرەدا ئیتر ئەوە تەنیا هۆکارە دەرەکییەکان و ئەوانی تر نین کە ڕێگە لە هەژیر و سەلاح و کەریم دەگرن بە ویستی خۆیان بجووڵێنەوە و گەشە بکەن، بەڵکو ئەوە گورچیلە لەکارکەوتووەکانی ئازادن کە ناهێڵن خوێنی خاوێن بە دەمارەکانیدا بگەڕێت و ئەمە زمانە ناتەواوەکەی ئازادە کە ناهێڵێت بەردەنگ گوێی لە ڕستەی پاراو و مانادار بێت. لێرەوە دەبێ خوێنەر بچێتە نێو زەینی ئازاد و کارکردی زمان بەر لە دەربڕین و دوای دەربڕین لە زمان خودی ئازادەوە ببیسێت و ببینێت. ئەمجارە گۆڕەشارەکەی هیدایەتی، خوێنەر دەباتە سەیری ئەم دونیا ئاڵۆز و شاراوەیە و هاوتەریب لەگەڵ ئازاری دیالیزی خوێنی دەمارەکانی ئازاد، دەردی خەساری بێزمانی و زمانگرتنی، نیشان دەدات.”
سەرچاوە: پەیجی فەیسبووکی نووسەر
